Wiedzę o hormonalnej regulacji tych ośrodków w okresie płodowym i wczesnym okresie postnatalnym zdobyto przede wszystkim dzięki eksperymentom na zwierzętach. Na podstawie tych eksperymentów zakłada się, że u człowieka różnicowanie i stabilizacja tych ośrodków przebiega podobnie. Rozwój ośrodków podwzgórzowych w kierunku męskim lub żeńskim następuje przeważnie w trakcie rozwoju wewnątrzmacicz- nego, ale ostateczny rezultat ujawni się w pełni dopiero po osiągnięciu dojrzałości płciowej i uaktywnieniu się popędu seksualnego w okresie dojrzewania.

Zróżnicowanie obu ośrodków, przeciwnie do płci somatycznej, można osiągnąć u zwierząt za pomocą eksperymentalnego stosowania hormonów. Skutecznym hormonem jest tu testosteron, wywołujący maskulini- zację ośrodków podwzgórzowych wtedy, gdy jego działanie następuje w określonym momencie formatywnym: gdy różnicowanie somatyczne jest już praktycznie zakończone. Testosteron podany samicom wywołuje u nich acykliczne sterowanie sekrecją gonadotropin i bezpłodność w wieku dojrzałym, a jednocześnie wywołuje męskie zachowania seksualne. Natomiast antyandrogeny, na przykład octan cyproteronu, hamują u samców rozwój męskich ośrodków płciowych podwzgórza. Androgeny indukują w danym okresie w odpowiednich okolicach podwzgórza swoistą syntezę białkową, która następnie zapewnia różnicowanie ośrodków. Przykładem może być eksperyment, w którym inhibitory biosyntezy RNA i białek uniemożliwiły prawidłowe różnicowanie się płciowe mózgu (Salaman, Birkeit, 1974). Działaniem androgenami powoduje się pod- wyższenie wrażliwości receptorów na androgeny w podwzgórzu (Gustafsson i wsp., 1976). Embrionalne różnicowanie się męskiego wzoru sekrecji i zachowania uwarunkowane produkcją androgenów następuje przede wszystkim w okolicy jądra brzuszno-przyśrodkowego, pola przedwzro- kowego środkowego oraz w przedniej części jądra przedniego podwzgórza. W okolicy jądra brzuszno-przyśrodkowego znajdują się również ośrodki zachowania seksualnego – męski i żeński.